۰۹ مرداد ۱۳۸۷
میزان اطلاع دولتمردان آن روزها از دنیا
فتحعلی شاه به سفیر ممالک محروسه در استامبول نامهای نوشته است که اصل نامه در موزه سلطنتی نگهداری میشود. بامزه است. یکی از دوستانم آنرا برایم فرستاده است. نشانه میزان اطلاعات دولتمردان – البته آن روزهای ایران – از اوضاع و احوال جهان است:
شاه به سفیر خود مینویسد:
اول) بر ذمت تو لازم است که به درستی تحقیق کنی که وسعت ملک فرنگستان چهقدر است و آیا کسی به نام پادشاه فرنگ وجود دارد یا نه. در صورت وجود داشتن پایتختش کجاست.
دوم) فرنگستان عبارت از چند ایل است. آیا شهرنشینند یا چادرنشین و آیا خوانین و سرکردگان ایشان کیانند.
سوم) در باب فرانسه غوررسی خوبی بکن و ببین فرانسه هم یکی از ایلات فرنگ است و یا گروهی دیگر است و ملکی دیگر دارد. بناپارت نام کافری که خود را پادشاه فرانسه می داند کیست و چه کاره است.
چهارم) در باب انگلستان تحقیق جداگانه و علیحده کن و بببین ایشان که در سایهی ماهوت و پهلوی قلم تراش این همه شهرت پیدا کردهاند از چه قماش به شمار میروند و از چه قبیل قومند و آیا این که میگویند در جزیرهای ساکنند و ییلاق و قشلاق ندارند و قوت غالبشان ماهی است راست است یا نه. اگر راست باشد چطور میشود در یک جزیره بنشینند و هندوستان را فتح کنند. پس از آن در حل این مسألهی دیگر که در ایران این همه به ذهن ما افتاده صرف مساعی و اقدام بنما و نیک بفهم که در میان انگلستان و لندن چه نسبت است آیا لندن جزوی از انگلستان است یا انگلستان جزوی از لندن است.
پنجم) به علمالیقین تحقیق کن که کمپانی هند شرقی که این همه مورد بحث و گفتوگو است با انگلستان چه رابطه ای دارد.....
ششم) از روی قطع و یقین غوررسی در حالت ینگی دنیا کن. در این باب سرمویی فرونگذار.
هفتم) و بلکه آخر تاریخ فرنگستان را بنویس و در مقام تفحص و تجسس بر این که اسلم شقوق و احسن طرق برای هدایت فرنگستان گمراه به شاهراه اسلام و بازداشتن ایشان از اکل میته و لحم خنزیر کدام است.
همین جوری البته!