گفت و گو با محمدعلی ابطحی درباره تجربه قرنطینه و روزهای شیوع:
کرونا همه چیز را زیر و زبر می کند معلوم نیست چند سال یا حتی دهه دیگر باید بگذرد که جامعه بشری تا این سطح تجربه روزهای کرونا و قرنطینه خانگی را تکرار کند، تجربه ای که تا اینجا با همه سختی ها و خوبی ها و بدی هایش یگانه و بی همتا بوده است. از همین حالا سوال ها درباره این روزها و تاثیر آن بر زندگی شخصی و اجتماعی انسان در سراسر جهان شروع شده است. برخی از این سوال ها را با محمدعلی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح طلب مطرح کردیم. او معتقد است تا اینجا روزهای قرنطینه انسجام مدنی ایرانیان را احیا کرده است. این گفت و گو را بخوانید. تجربه روزهای کرونا چطور است؟ این روزها چه می کنید؟ من تا جایی که امکان داشت سعی کردم مراعات کنم. بیشتر از یک ماه است که با همسر و دخترم در خانه هستیم و اتفاقا زندگی متفاوت و خوبی هم هست. در روابط میان خودمان در خانه هم سعی کرده ایم نهایت رعایت را به کار بگیریم و مواظب همه چیز باشیم تا این ویروس سراغ ما نیاید. در این مدت چقدربا ارتباط داشته اید؟ فقط چند بار برای خرید بیرون رفتم. سعی کردم بقیه کارهایم را از طریق اینترنت و تلفن انجام دهم. حتی یکی دو بار که فرزندانم برای دید و باز دید اعیاد آمدند، برنامه ریزی کردیم که وارد فضای منزل نشوند و در همان حیاط خانه و با فاصله همدیگر را ببینیم و احوالپرسی کنیم. در این یک ماه قرنطینه خانگی وقت خودتان را چطور گذراندید؟ اصلا از قبل برای آن برنامه داشتید؟ این قرنطینه یک ماهه برای شما هیچ سودی هم داشته یا بیشتر حوصله شما سر رفته است؟ ابتدا فکر می کردم بشود از این مدت برای انجام کارهای عقب مانده و تکمیل نوشته های جدی که داشتم ناستفاده کرد، کارهایی مانند تنظیم مجموعه خاطراتم یا تکمیل رمانی که در حال نوشتن آن هستم. اما ذهنم در این مدت برای این کارها متمرکز نشد و برنامه ای که داشتم، آن طور که انتظار داشتم پیش نرفت. اما از ماندن در خانه و قرنطینه هم ناراضی نیستم، خیلی سخت نبود و بد هم نگذشته است. حالا به برنامه روزانه ای رسیدم. درحال تماشای سریال بلند Breaking Bad هستم که دارم فصل 5 آن را تمام می کنم. تقریبا هر روز هم یک فیلم سینمایی می بینم، مطالعه هم دارم. ضمن اینکه امروز بیست و چهارمین روزی است که به صورت روزانه خاطرات ایام کرونا را می نویسم. این نوشته ها هم مخاطب خودش را پیدا کرده تا جایی که دیدیم در موارد زیادی بازنشر هم می شود. در خلال اینها هم به هر حال وقت بیشتری برای خانه و خانواده دارم و مثلا می توانم بخش اندکی از کارهای منزل را انجام دهم. فکر می کنید دنیای شخصی و خصوصی تان پس از این بیماری و با گذر از این روزهای قرنطینه تغییری داشته باشد؟ نه در زندگی شخصی افراد بلکه حتی در تاریخ هم این دوره، دوره ماندگاری است که بعدها بسیار از آن یاد خواهند کرد. به همین دلیل هم در تاریخ زندگی افراد نیز این دوره ماندگار و اثر آن بلند مدت خواهد بود. اصل این دوره و زندگی، روابط و تجربیات متفاوت آن هیچگاه برای افراد فراموش نخواهد شد. بنابراین فراموش نشدن و ماندگاری این دوره زمانی به نوبه خود یک تاثیر است. غیر از این، به هر حال افراد زیادی مانند من در این دوره فهمیدند اتفاقاتی که گمان کردند امکان تحقق ندارند، مانند نوع خاصی از روابط خانوادگی و دوری از آن زندگی ماشینی و معمای پیدا کردن دوباره خانه به عنوان جایی برای آرامش و در امان بودن از آسیب ها و نه خانه به عنوان فقط یک خوابگاه شبانه، شدنی است و می شود تحقق پیدا کند. یا اینکه شناخت بیشتر و متفاوتی که از محیط خانه و حتی اعضای خانواده در این دوره پیدا می شود. اینها اگر ابدی هم نباشند، اما قطعا تاثیراتی بلند مدت هستند. تصویر شما از ایران پسا کرونا چگونه است؟ آیا فکر می کنید این دوره در کشور ما تحولات و اثراتی بر جای بگذارد؟ معتقدم دوران پسا کرونا همه باورهای انسانی را با تجدیدنظر مواجه می کند. در حوزه های اقتصادی یک باور جدید خواهیم دید، همینطور در حوزه های اجتماعی و فرهنگی. به نظر من حتی ادیان پس از کرونا با یک حوزه تازه مواجه می شوند. در ایران هم این وضعیت هست. تاثیر اقتصادی که کرونا در کشور ما مثل همه کشورهای دنیا می گذارد برای مدت ها با ما خواهد بود. اقتصاد اگر چه سخت زیر فشار بود، اما با کرونا به مرز شکنندگی می رسد و دیگر به نظرم جای شوخی با آن یا شعار وجود نخواهد داشت. در حوزه های اجتماعی و عقیدتی هم معتقدم دوره کرونا بخش یا قسمتی از نگاه ها و دیدگاه های پوپولیستی و غیر منطقی را برای افکار عمومی افشا کرده است. این مفاهیم تا پیش از این موقعیت توجیه خود را داشتند، اما اکنون در یک بازه زمانی کوتاه و با شدت، ماهیت اصلی آنادان روشن شد. ایبران مفاهیم و دیدگاه ها برای توجیه خود و زیست خود در دوران پسا کرونا مشکل خواهند داشت. از زاویه دیگر اتفاق مدنی مهمی در کشور ما افتاد به این معنی که در این مدت شاهد یک انسجام مدنی نانوشته بودیم که اگر در سال های پس از اصلاحات روند تقویت جامعه مدنی به یک روند امنیتی تبدیل نشده بود، امروز می توانست تاثیرات بیشتری داشته باشد. به هر حال ما در این دوره شاهد تحکیم رفتار مدنی در جامعه بودیم که می توان آن را یک جامعه مدنی اعلام نشده نامید. پایداری آن چقدر است؟ آیا بعد از پایان کرونا این وضعیت هم به حالت قبل بر نمی گردد؟ معتقدم بعد از کرونا نمی شود نگاه بی اعتماد به مردم را ادامه داد. ساختار با این جامعه مدنی اعلام نشده کنار نمی آید و تلاش می کند آن را کنار بزند و تا بخش زیادی هم این کار را می کند، اما مساله تجربه ای است که در این مدت در بستر عمومی جامعه به دست آمده و این انباشت تجربی تاثیر مثبت خود را به همراه خواهد داشت. ضمن اینکه در حوزه های بخشی هم مثلا جامعه پرستاران حداقل از نظر منزلت اجتماعی، دیگر آن جامعه و بخش قبل از کرونا نخواهند بود. دیگر نمی شود مانند قبل با این صنوف با نگاه امنیتی برخورد شود. حتی اگر بخش هایی از قدرت هم بخواهد این کار را بکند، افکار عمومی اجازه نخواهد داد. مثال هایی از این دست زیاد است و حتی فکر می کنم دیگر دست فروش ما، نانوی ما، بقال یا فعال گردشگری ما و خیلی از حوزه های اجتماعی دیگر از نظر منزلت و انسجام اجتماعی مانند قبل از کرونا نخواهند بود.