رشد پایگاه های روحانیون در اینترنت

جواد دلیری - اينترنت در "حوزه علميه قم" به چشم رسانه‌اي تازه نگريسته مي‌شود. این روزها كمتر مدرسه و مؤسسه حوزوي‌است كه رايانه جزو وسایل اولیه اتاق‌های آن نباشد يا كمتر روحاني‌است كه میل به داشتن اين ابزار شگفت‌انگيز را پنهان کند. رایانه، در حوزه به نماد واپسين فرآورده تجدد بدل شده و همه‌چيز درحال ترجمه به زبان صفر و یک است؛ از درس خارج فقه گرفته تا اذان و اقامه، آموزش تا اطلاعات دفتری و اداری حوزه و از پاسخ به استفتاها تا پرسش‌هاي شرعي.

اكنون رقابتي بزرگ براي بهره‌گيري از اينترنت در حوزه در جریان است. رايانه در زمره هدایای مراجع تقلید به طلبه‌ها قرار گرفته و آنان را به سمت يادگيري و بهره‌گيري از اين پديده سوق داده‌است. علاوه بر این، مراجع تقليد نيز از اين امکان به‌خوبي استفاده كرده و امروز بسياري از آنان پايگاه‌هاي شخصي به زبان‌هاي متعدد دارند. برخي از اين پايگاه‌هاي اينترنتي روزانه پاسخگوي صدها نامه و ده‌ها پرسش به زبان‌هاي مختلف از گوشه و کنار دنيا هستند.

مقام معظم رهبري ، آيت‌الله سيستاني، آيت‌الله فاضل لنكراني، آيت‌الله شيخ جواد تبريزي ، آيت‌الله مكارم شيرازي، آيت‌الله موسوي شبيري، آيت‌الله موسوي اردبيلي، آيت‌الله صانعي، آیت‌الله حسين نوري همداني، بانوی مجتهده زهره صفاتی و حتي شخصيت‌هاي سنتي‌تر چون آيت‌الله صافي گلپايگاني را مي‌توان از پيشگامان اين عرصه دانست. بيشتر اين سايت‌ها دست كم به  سه زبان فارسي، انگليسي و عربي  منتشر شده‌اند و در اين ميان، سايت آيت الله فاضل لنكراني بيست و نه زبانه است.

در عصر حاضر سايت يک مرجع تقليد، به واقع "بيت" و "دفتر" مجازی اوست که در آن می‌توان استفتاء کرد، از فتواهای آن مرجع و "توضيح المسائل" او آگاه شد، راه ارتباط برای پرداخت وجوه شرعی را پيدا کرد و از همه مهم‌تر، اطلاعاتی درباره شخصيت آن مرجع تقليد به‌دست آورد.

اين اطلاعات، رسمی و فقيهانه‌اند؛ يعنی جدا از نام‌های خاص، ماهيت اطلاعاتی هر سايت از يک مرجع تقليد با اطلاعات سايت ديگر درباره مرجع تقليد ديگر تفاوتی بنيادی ندارد. همه اين زندگی‌نامه‌ها تلاش می‌کنند به نوعی اعلميت و برتری فقهی آن مرجع را ثابت کند.

برخی از مراجع نيز در سايت‌های خود تلاش می‌کنند از کارنامه عمرانی خود گزارش دهند و به ويژه خواننده را از شهرک‌هايی که برای طلبه‌ها ساخته‌اند يا کتابخانه‌ها و مدارس علميه‌ای را که تأسيس کرده‌اند آگاه کنند و به اين ترتيب وی را در جريان خدمات مذهبی خود قرار دهند و مقلدان را به پرداخت منظم و کامل وجوه شرعی ترغيب کنند. بدين ترتيب ،اينترنت برای فقيهان، ابزاری کارآمد برای ترويج و تحکيم پايه‌های مرجعيت قلمداد می‌شود.

از مرجع‌های تقليد که بگذريم شماری ديگر از روحانيون هستند که بنا به موقعيت ويژه‌شان در تبليغ و وعظ دينی برای داشتن "وب سایت" رغبت نشان داده‌اند. از اين ميان، محمد تقي مصباح يزدي ، محمد علي ابطحي وحسين انصاريان مثال‌زدنی‌اند.

محمد تقي مصباح يزدي هم‌اكنون رياست مؤسّسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى( ره ) را برعهده دارد. او در سال1369 به عنوان نماينده مجلس خبرگان از استان خوزستان برگزیده شد و اخيراً نيز نماینده تهران در مجلس خبرگان است. او تأليفات و آثار متعددى در زمينه‌هاى فلسفه اسلامى، الهيّات، اخلاق و عقايد دارد.

 حسين انصاريان  یکی از واعظان تهران است که به لحن خاص تهرانی خود در روضه‌خوانی مشهور است. در سايت هشت‌زبانه حسين انصاريان، وی با عنوان "سماحة العالم المحقق الاستاد الشيخ حسين الانصاريان" معرفی شده‌است. او در اين سايت، جدا از گردآوری صوتی، تصويری و متنی وعظ‌های خود، بخشی برای پاسخ‌گويی به شبهات و نيز پاسخ به پرسش‌ها نيز دارد.

محمد علي ابطحي  معاون سابق سيد محمد خاتمي هم از جمله روحانيوني‌است كه سبك تازه‌اي را در سايت خود به‌كار گرفت. شايد نتوان بر"وب‌نوشت" نام سايت را گذاشت و وبلاگ زيبنده‌تر باشد اما او در معرفي خود نوشته‌است: «سال‌هاست كه هر روز مقداری از وقتم را پای اينترنت می‌گذارانم، بيشتر مطالب آن را می‌خوانم و از نوشته وبلاگ‌نويس‌های هم‌وطنم كه مشتری دائمی بعضی از آنها هستم لذت می‌برم. اصلاحات عميق و نهادينه شدن دموكراسی و احترام به سنت و دين را راه نجات ايران می‌دانم. به انقلاب اسلامی و رهبر فقيد آن هميشه وفادار بوده‌ام و دوست دارم هميشه در خدمت مردم ايران باشم.»
از جمله ويژگي‌هاي وبلاگ ابطحي عكس‌هاي غيررسمي او از مقامات است.

در کنار اين دسته ، برخی از روحانيون با پديدآوردن سايت شخصی، از اینترنت استفاده متفاوت کرده‌اند. مثلاً يک روحانی در سايت شخصی خود شيوه‌هايی برای ازدواج اينترنتی ابداع و در کنار مشاوره دادن به دختران و پسران جوان، کار عقد شرعی را نيز به صورت مجازی امکان‌پذیر کرده‌است.

در نوشته‌های روحانیون، جسته و گريخته، می‌توان نکته‌هايی درباره طرز درس خواندن طلبه‌ها، نوع برخورد مردم با آنان، خاطره‌های آنان از تبليغ و سفرهای تبليغی به‌دست آورد؛ اما بيشتر اين وب‌لاگ‌ها به اقتضای شغل و مرام طلبگی، کم‌تر از وبلاگ‌های مردم عادی، صميمی و راحت هستند و خواننده به آسانی نمی‌تواند از درون آن وبلاگ‌ها اطلاعات شخصی درباره نوع زندگی نويسندگان طلبه‌اش برداشت کند. با اين همه، در وبلاگ‌ طلاب می‌توان اطلاعاتی درباره چهره‌های حوزوی پيدا کرد که در کمتر جايی يافت می‌شود. وبلاگ جواد محدثي را مي‌توان نمونه مناسبي از اين دست دانست.

* * *

در کنار سایت‌های مراجع تقلید و روحانیون، البته ده‌ها سايت رسمی نیز برای مرکز مديريت حوزه علميه قم، مرکز تحقيقات کامپيوتری علوم اسلامی، مؤسسه‌ها، بنيادها، کتابخانه‌ها، ناشران و مطبوعات حوزوی وجود دارد.

سال 1377 در ساختماني كنارمركز مخابرات قم ، شبكه جهاني نور توسط مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي راه‌اندازي شد و پايگاه حوزه  به عنوان نخستين پايگاه فارسي كه از قم مطالب اسلامي را روي اينترنت قرار مي‌داد گشايش يافت.در همين ساختمان نخستين كافي‌نت شهر به صورت رايگان براي استفاده طلاب و دانشجويان شروع به كار كرد و ماه‌ها تنها كافي‌نت قم به حساب مي‌آمد. اگر چه قبل از اين نيز افراد و مؤسساتي به صورت فردي به اينترنت دسترسي داشتند ولي راه‌اندازي اين شبكه نخستين برنامه رسمي در مراكز قم براي دسترسي به اينترنت و ارائه خدمات متنوع آن به شمار مي‌آمد.

 http://ravi.ir/archives/000206.php